Duitsland is één van de weinige landen waar de straten op het bord niet die van een (hoofd)stad, nóch van een aantal steden uit het land zijn, maar zéér algemeen voorkomende straten. Maar de eerste uitgaven uit de late jaren dertig waren weldegelijk met de straten van Berlijn.

Vanaf Los zijn de eigendommen op de naoorlogse spellen:

Badstraße - Turmstraße - Chaussestraße - Elisenstraße - Poststraße - Seestraße - Hafenstraße - Neue Straße - Münchner Straße - Wiener Straße - Berliner Straße - Theaterstraße - Museumstraße - Opernplatz - Lessingstraße - Schillerstraße - Goethestraße - Rathausplatz - Hauptstraße - Bahnhofstraße - Parkstraße en Schloßallee.

De stations hebben de eveneens niet plaatsgebonden namen: Südbahnhof - Westbahnhof - Nordbahnhof en Hauptbahnhof.  

Versie: Monopoly - Berlijn, Nr.102
Uitgever: Waddington/Spielefabrik Franz Schmidt - Nürnberg - 1936
Afmetingen van de doos: 26,5 x 49,3 cm
Het spel:
In Heft 5/95 van het Duitse  blad Spielbox schreven Dan Glimne en Barbara Weber  in hun artikel “Monopoly – die internationale Geschichte” over de eerste Duitse Monopolyspellen:

”De firma Franz Schmidt in Nürnberg, één van de voorgangers van de huidige Schmidt Spiele, kreeg in 1936 de eerste Duitse licentie voor de fabrikage en distributie van Monopoly. Deze uitgave had de straten en pleinen van Berlijn. Daar werden er toen 5000 van gemaakt, maar het was niet bepaald een succes. De verkoop verliep traag en de rest van de oplage ging verloren toen de firma in de oorlog in Nürnberg werd platgebombardeerd.
Tijdens de oorlog ontving de Spielefabrik Franz Schmidt een brief van de “Reichsleitung der Hitlerjugend”  (=) met het bevel het spel niet langer te produceren, omdat het spel “vanwege zijn speculatieve karakter niet geschikt was voor de opvoeding van de Duitse jeugd”. Helaas is dit dokument in de loop der tijd spoorloos verdwenen.
Tot diep in de oorlog circuleerden er echter exemplaren van het zo gesmaadde spel in de officierscasino’s van de volkskameraden. Waarschijnlijk hadden de heren naar hun idee al genoeg opvoeding genoten.
Er zijn echter ook hardnekkige geruchten dat de "Volksgenosse" Goebbels het niet kon tolereren dat de vertalers zijn Berlijnse woonplaats Schwanenwerder met  woekerhuren op de huidige Schloßallee gesitueerd hadden en zodoende bij de bevolking een bewustzijn was ontstaan dat het de volkskameraden toch wel al te goed ging.”

In Heft 04/2007 van het Duitse blad "Spielbox" in het artikel "Neues aus alten Zeiten"schrijft Rudolf Rühle, lid van de European Society of Game-Collectors in Bonn - Germany, op bladzijde 33:

"Een exemplaar van de vóóroorlogse uitgave van dit spel, dat er uiterlijk net zo uitziet als de ná-oorlogse goudkleurige spellen van Franz Schmidt (zonder het latere firmalogo aan de buitenkant), dook op met een verbluffende vermelding aan het einde van de Spelregels. Daar staat niet "Franz Schmidt Spielefabrik", maar met het adres Nürnberg Landgrabenstraße 44 (hetzelfde adres als van de fabriek van Schmidt) heeft hier ene meneer Paul Ksoll zijn firma als "Alleen-patenthouder van het gezelschapsspel 'Monopoly' in de Duitse taal."
Onderzoek in o.a. het stadsarchief van Nürnberg, leidt tot de volgende theorie:
Ksoll had de licentie voor Monopoly verkregen, ruimte voor de fabricage gehuurd en was net begonnen met de productie. Toen werd hij ernstig ziek en gaf alles aan Franz Schmidt. In ieder geval is hij in 1937 in een onbekende plaats gestorven. Franz Schmidt nam alles over wat er was, stichtte zijn eigen firma en maakte ook Monopoly. Het spel bleef echter niet lang in het programma. Het werd in 1938 voor het laatst in de catalogus van de firma vermeld. Volgens de geruchten beviel het thema de nationaalsocialistische regering  niet en moest het dus uit het programma genomen worden. Het is echter ook mogelijk dat de omzet van het kostbare spel te gering was. 
In ieder geval is deze uitgave met de straten van Berlijn tegenwoordig bij verzamelaars zeer gewild."

En het artikel vervolgt:

"In de "Deutsche Spielwaren-Zeitung" (Duitse Speelgoed Krant) van januari 1938 (klik hier voor een betere kwaliteit van de foto) staat een advertentie van de firma Kleefeld van hun nieuwe spel Monopoly, helaas zonder een plaatje. 
(Noot: Onder het schuin geplaatste woord "Monopoly" staat de afkorting D.R.W.Z. hetgeen staat voor "Deutsches Registriertes Warenzeichen" ofwel "Geregistreerd Duits handelsmerk". 
Wat betekent dit t.o.v. de uitgave van Franz Schmidt?)
Waarschijnlijk om plagiaat aanspraken te voorkomen werd het ontwerp ietwat veranderd. In het Duitse Speelgoed-Museum in Chemnitz is een bord te zien (zonder doos noch spelregels) met het woord Monopoly in het midden (zie de foto hieronder). Op dit bord staan geen straten, maar series Duitse steden. Verder komt het grotendeels met het origineel overeen. Alles wijst erop dat dit het Klee spel is. Omdat tot nu toe geen enkel ander spel is opgedoken is de oplage waarschijnlijk erg klein geweest. ...... Pas in 1953 ging Franz Schmidt het originele spel weer uitgeven, maar met verwijzing naar een Waddingtons patent."

In Edition 02/2010 van de Engelse versie van het Duitse blad "Spielbox" rapporteert Rudolf Rühle zijn laatste bevindingen over de ontwikkelingen rondom de allereerste 
Duitse editie als volgt: 

"De theorie dat Franz Schmidt in de gelegenheid was om een pas gestart bedrijf van een zekere Paul Ksoll over te nemen, blijkt niet juist te zijn. Volgens de meest recente fondsten schijnt het dat Ksoll, de licentiehouder van Monopoly voor Duitsland, een kleine oplage heeft laten maken door Franz Schmidt om deze spellen vervolgens zelf te verspreiden. Er is tenminste 1 exemplaar op de markt verschenen. In dit exemplaar zijn de 3 letters F. S. N. op een ongewone plek op het bord gevonden; dit zou een merkteken van de fabrikant kunnen zijn, zoals dat gebruikelijk is bij drukkers. Daarentegen staat er geen enkel merkteken in de daaropvolgende uitgave van de firma Franz Schmidt zelf.
Waarschijnlijk vanwege Ksoll's ernstige ziekte ging de licentie toen naar Franz Schmidt, die Monopoly enige tijd in zijn productlijn heeft gehouden, echter zonder veel succes. Pas bij de tweede poging, in 1953, ging het goed met Monopoly. In die tijd  was Franz Schmidt's firma niet langer in Nuremberg gevestigd. Vanwege de luchtaanvallen op Nuremberg, die in 1943 begonnen, werd het kantoor van de firma verplaatst naar Vilshofen. In 1948 verhuisde de firma vervolgens weer van de tijdelijke zetel inVilshofen naar München."

(Met dank voor de foto van de advertentie aan het Deutsches Spielearchiv - Marburg - D en het 
Duitse Speelgoed-Museum in Chemnitz voor de foto van het bord.)

Alle velden van deze Klee-editie uit 1937 zijn vanaf Start ("Wer passiert erhält 150,-"):
Zahle Polizeistrafe (Betaal politieboete) - Staatskasse (Algemeen Fonds) - Breslau - Königsberg - Flugplatz Tempelhofer Feld Berlin - Zufall (Kans) - Würzburg - Nürnberg - München - Gefängnis - Osnabrück - Hannover - Magdeburg - Hauptbahnhof München - Staatskasse - Chemnitz - Dresden - Leipzig - Städtisches Wasserwerk (Stadswaterbedrijf) - (Plaatje van een kasteel) - Schlachthof (abattoir) - In 's Gefängnis (Ga naar de gevangenis) - Frankfurt a.M. - Stuttgart - Hauptbahnhof Hamburg - Essen - Düsseldorf - Köln - Städtisches Gaswerk (Stadsgasbedrijf) - (Plaatje van een jocky te paard) - Zufall - Stettin - Kiel - Berlin - Bahnhof Friedrichstraße Berlin - Öffentliche Abgeben (Publieke belasting) - Bremen - Hamburg. 

 

In 2003 kwam een exemplaar van de meer bekende versie in de collectie van Philip Orbanes (USA), gekocht van de vorige eigenaar Armin Frhr. von Gaisberg, die 
over dit spel zegt: 

"Door met oudere familieleden te praten hoopten we uit te kunnen vinden waar dit spel vandaan kwam. Helaas zijn we niet veel wijzer geworden. Het enige dat wij weten is dat het een geschenk is geweest van mijn grootvader aan mijn moeder. Mijn grootvader bezat een grote boekhandel in Stuttgart. Dat zou kunnen verklaren dat hij aan zo'n spel heeft kunnen komen."  

Deze eerste uitgave van het Duitse Monopoly was in een luxe, gouden doos, met het "locomotievenplaatje" in het blauw in de linker bovenhoek van het deksel. (Denk aan de "Edition No.12" Gold Box in de serie Amerikaanse versies. 
Zie: http://www.muurkrant.nl/monopoly/usa_classic_games.htm). 
Het bord, met witte rugzijde, heeft duidelijk alle kenmerken van het Waddington ontwerp, inclusief de groene locomotieven op de stationvelden, die terug rijden. Er staat geen "patent pending" of "trade mark" noch een "copyright" genoemd onder het "locomotievenplaatje" op het midden van het bord. De kleur van de speelzijde is geel/groen. De tekst op de velden staat er 2x, opdat het van alle kanten te lezen is. Midden op het bord staat het woord Monopoly in open letters met rookpluimen door de N en P maar zonder een valuta-teken ertussen.
In tegenstelling tot de naoorlogse versies had deze eerste uitgave de straten van Berlijn, de hoofdstad van Duitsland. Daarom is deze uitgave zo bijzonder.

Vanaf Los zijn de eigendommen:

Hutten Straße - Turmstraße - Lehrter Bahnhof - Chaussee Straße - Invaliden Straße - Alt Moabit - Schönhauser Allee - Elektrizitäts Werk - Prenzlauer Allee - Neue König Straße - Bahnhof Alexanderplatz - Alexander Straße - Landsberger Straße - Große Frankfurter Straße - Köpenicker Straße - Warschauer Straße - Wiener Straße - Görlitzer Bahnhof - Oranien Straße - Gitschiner Straße - Wasser Werk - Belle Alliance Straße - Friedrich Straße - Leipziger Straße - Unter den Linden - Potsdamer Bahnhof - Grunewald en Insel Schwanenwerder.

Merk op dat:

De Ereignis- en Gemeinschaftskarten zijn, net als die in alle vroege uitgaven van Waddington, oranje en gele kaarten met ronde hoeken.
Er zijn 8 bankbiljetten in Reichsmark. Het ontwerp en de waarden zijn volgens bijgaande foto. Zie het afwijkende locomotiefje en het huisje t.o.v. die op de hedendaagse bankbiljetten. Het is vreemd dat er 8 bankbiljetten werden gebruikt, terwijl de andere Europese landen die Monopolyspellen maakten, zoals Frankrijk, Holland en Zwitserland, onder licentie van de Londonse firma Waddington 7 waarden hanteerden.
Deze biljetten werden in zwart gedrukt op gekleurd papieren hun waarden waren: 10 - 20 - 100 - 200 - 400 - 1000 - 2000 en 10.000.
Het was voor deze Duitse firma niet nodig (maar ook niet mogelijk?) om de Amerikaans/Engelse metalen lopers te importeren, omdat zij, als de maker van het Mens-Erger-Je-Niet-spel, de 6 pionnen van dit spel konden gebruiken!  
Zowel de groene huisjes als de rode hotels zijn van glanzend hout. 
Er is slechts 1 rode houten dobbelsteen in dit spel; de andere zal wel verloren gegaan zijn.

(Zie ook de Replica uitgave uit 1982 en de Nostalgische versie uit 2003.)

Versie: Monopoly - Berlin, Nr.102  dat in de DDR overleefde
UItgever: Waddington/Spielefabrik Franz Schmidt - Nürnberg - 1936
Afmetingen van de doos: 51 x 27 x 4cm
                     van het bord: 49 x 50 cm
Het spel:
Dit spel is uit de verzameling van Roland Klose - D. 
Roland vertelt over dit spel, waarmee in het voormalige Oost Duitsland (DDR) gespeeld werd:

"Er waren in de DDR ook Monopoly spellen.... als je het geluk had om één van de Reichmark-edities te redden. Helaas ben ik niet in staat om direct te bewijzen dat dit spel in de DDR is geweest, maar dat mag aangenomen worden, omdat het op een vlooienmarkt in Erfurt - Oost Duitsland gevonden werd. Bovendien zijn zowel de doos, als heel speciaal het bord gerestaureerd. Men heeft geprobeerd om zowel de originele kleur van de doos als wel de structuur van het oppervlak te reconstrueren. De goudstructuur van het bord werd verwijderd en vervangen door pakpapier. Het werk werd uiterst zorgvuldig uitgevoerd, reden waarom ik vermoed dat ook dát in de DDR is gedaan, want in West Duitsland zou men meteen een nieuw spel gekocht hebben i.p.v. al deze moeite te doen."

Versie: Standaard - gouden doos, Nr. 102/1 (1a)
Uitgever: Waddington/Franz Schmidt, Spiele-Fabrik - München - ± 1953
Afmetingen van de doos: 50,5 x 27,0 x 4,5 cm
                     van het bord: 48,1 x 47.8 cm
Het spel:
Dit spel is uit de verzameling van Roland Klose - D. (De kleurverschillen tussen de getoonde gouden dozen zijn veroorzaakt door de verschillende manieren van bewaren in de periode van zo'n 50 jaar).

De stickers op de bodem van de doos leren ons 3 dingen:

1. Het referentienummer is 102/1.
2. Dit spel werd verkocht door de firma FELDHAUS in Köln voor de prijs van DM 15.-.
3. De bodem van deze gouden doos is paars gekleurd.

Dit spel is gelijk aan de volgende, (1), met uitzondering van de:

Dit spel werd in september 2006 op ebay verkocht voor  € 12.- .  

Versie: Standaard - gouden doos, Nr. 102/1 (1b)
Uitgever: Waddington/Franz Schmidt, Spiele-Fabrik - München - ±1955
Afmetingen van de doos: 49,5 x 27,0 x 4,0 cm
                     van het bord: 48,2 x 47,8 cm
Het spel:
Al weer een spel uit de verzameling van Roland Klose - D.

Er zijn slechts een paar geringe verschillen tussen deze versie en die uitgegeven is in 1953 (1a), zoals daar zijn:

Evenals in alle ná-oorlogse gouden dozen is het aantal bankbiljetten nog steeds 8, net zoals in de vóóroorlogse edities, maar de kleuren verschillen. De nieuwe biljetten werden in zwart  gedrukt op gekleurd papier en de waarden zijn: 10 - 20 - 100 - 200 - 400 - 1000 - 2000 en 10.000.

Versie: Gouden doos, Nr. 102/1 - getransformeerd naar een Dinkelsbühl editie
Uitgever: Waddington/Franz Schmidt, Spiele-Fabrik - München - ±1953  
Afmetingen van de doos: 50,5 x 27,0 x 4,5 cm
Het spel:
Dit spel is uit de verzameling van David Miller - UK. Toen hij het op ebay zag aangeboden door een inwoner van Hamburg - D had hij de indruk met een bijzonder spel te maken te hebben. Daarom gingen wij te rade bij onze wederzijdse vriend Roland Klose - D, een kenner op het gebied van Monopoly en Duitsland. Zijn commentaar luidt: 

"Vanwege het feit dat dit spel glanzende houten huisjes en hotels heeft, en de lengte van de doos ca. 50 cm is moet de gouden doos de 1953 versie zijn.
Omdat het spel zó zorgvuldig opnieuw beplakt is is het logisch om aan te nemen dat het door en voor iemand gedaan werd die in het voormalige Oost Duitsland (DDR) leefde. De gouden doos was niet alleen onherkenbaar gemaakt met groen papier op het deksel en de onderkant, maar de eigenaar (?) heeft ook geprobeerd de indruk te wekken dat dit een spel is van het in ongeschonden staat gebleven historische stadje Dinkelsbühl, gelegen tussen Stuttgart en Nürnberg in West Duitsland.
Dit onherkenbaar maken van het spel was om 2 redenen belangrijk voor de inwoner van de DDR:

1. Tot 1954 konden de mensen uit zowel West als Oost Duitsland betrekkelijk makkelijk de grens over. Daarna werd het bijna onmogelijk. Vanaf 1961 was de grens afgegrendeld en konden en mochten DDR-burgers niet meer naar de West- sector. Dat duurde tot de val van het ijzeren gordijn op 9 November, 1989. Voor zover er spellen in DDR ingevoerd konden worden mochten ze beslist niet kapitalistisch zijn, zoals Monopoly, noch naar een modern, westers ontwerp zijn.

2. Een spel als Monopoly was een probleem voor iemand die in de DDR leefde, dus moest het met iets afgedekt worden. Omdat je elk moment verraden kon worden door iemand uit je omgeving moest je nooit een spel als Monopoly aan iemand laten zien die je niet heel goed kende. Al weer een reden om een kapitalistisch spel er te laten uitzien als een onschuldig, historisch spel.

Al deze overwegingen doen mij geloven dat deze omgebouwde Monopoly editie in het bezit is geweest van een DDR-inwoner."

Conclusie: David heeft écht een heel bijzonder spel gevonden!

Versie: Standaard - gouden doos, Nr. 102/1   (1) 
Uitgever: Waddington/Franz Schmidt, Spiele-Fabrik - München - ± 1958
Afmetingen van de doos: 48,7 x 26,5 x 4,7 cm
                     van het bord: 47,0 x 47,4 cm
Het spel:
Het genoemde referentienummer staat op een plakkertje dat onder op de doos zit. 
De, op slecht papier gedrukte, handleiding begint met de vermelding  "Herausgegeb. mit Genehmigung d. Fa. John Waddington Ltd., Leeds 10 (England)". Mede gezien het feit dat er geen enkele vermelding over copyright e.d. onder het "locomotievenplaatje" op het bord staat, vermoed ik dat dit een uitgave uit de vijftiger jaren moet zijn.
Een tweede verwijzing naar Waddington is de "groene locomotief die naar rechts rijdt", op de stations.

In het midden van het goudkleurige deksel staat het "locomotievenplaatje" (= 2 locomotieven en 2 huisjes, zonder valutateken (!), onder het woord Monopoly in open letters) als een bescheiden blauw logo.
Hoewel de rugzijde van het bord wit beplakt is, zijn de randen aan de speelzijde goudkleurig. De beide borddelen zijn samengevoegd door een rode linnen band. In gevouwen toestand is de speelzijde naar buiten gekeerd. De kleur van de speelzijde is donkergroen. De tekst op de velden staat er dubbel, zodat deze alzijdig gelezen kan worden. Op het middenveld staat het woord Monopoly in open letters, met rookpluimpjes door de N en P.
Zoals ook in de Waddington-spellen van andere landen is ook hier de huur van alle onbebouwde gele straten gelijk enwel M 440,-.
Dit spel is gelijk aan die volgens (1a), behalve dat:

Op ebay werd het in april 2000 verkocht voor DM 47.- (€ 24.-).  

Versie: Kleine doos - zilverkleurig, Nr. 102/2 (1) 
Uitgever: Waddington/Franz Schmidt, 
                Spiele-Fabrik - München - ± 1958
Afmetingen van de doos: 25,4 x 25,4 cm
Het spel:
Deze goedkopere (?) uitgave van het spel is er (nog steeds) één volgens Waddington, reden waarom ik het dateer in 1958 of eerder.
                                                                
Het bord in deze vierkante doos bestaat uit 4 stukken éénzijdig beplakt karton, die met rode band zodanig aan elkaar zijn verbonden dat er lelijke rode banen over het bord lopen. In opgevouwen staat is de speelzijde naar buiten gericht, zodat de onbewerkte rugzijde niet zichtbaar is. De afmetingen van het opengevouwen bord zijn 47,4 x 47,4 cm.
De binnendoos is uitwendig geheel met donkerblauw papier beplakt. In de doos zit een kruis van hout, waardoor 4 vakken ontstaan voor het bewaren van de attributen.
De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout. De lopers zijn 6 Mens-Erger-Je-Niet pionnen.
Er is 1 donkerblauwe en 1 zwarte dobbelsteen met goudkleurige ogen.

Bij de introductie van dit spel bedroeg de prijs DM 10,-. 
In november 2000, werd het op ebay verkocht voor DM 53,- (€ 27,-).

Versie: Standaard - gouden doos, Nr. 102/3  (1) 
Uitgever: Waddington/Franz Schmidt, Spiele-Fabrik - München - ± 1958
Afmetingen van de doos: 26,5 x 49,3 cm
Het spel:
Op het plakkertje dat op de onderkant van de doos zit staat deze keer "Nr. 102/3 Monopoly Preisgebunden".  Opvallend is dat in ons voorbeeld de prijs van de plakker is afgeknipt. Er waren dus kennelijk dealers waarvoor een vaste verkoopsprijs gold en dealers die vrij waren om hun verkoopsprijs te bepalen. 

Ook op de spelregels van dit spel staat de vermelding: "Herausgegeb. mit Genehmigung d. Fa. John Waddington Ltd., Leeds 10 (England)".
Het is dus nog een variant met de groene locomotieven op de stations, maar er zijn een aantal afwijkingen ten opzichte van ref.nr. 102/1:

De huizen en hotels zijn van wit plastic, waarbij het dak van de huizen groen is en dat van de hotels rood.

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 2000 DM 35,- (€ 18,-).

Versie: Kleine doos - zilverkleurig, Nr. 102/2  (2)   
Uitgever: Parker Bros./Spiele-Schmidt - München - 1961
Afmetingen van de doos: 25,4 x 25,4 cm.
Het spel:
Dit spel is waarschijnlijk een "overgangsvariant", want het heeft nog de 8 oude bankbiljetten en de huur van alle onbebouwde gele straten is nog gelijk. Ook zijn de Ereigniskarten en Gemeinschaftskarten van geheel rood resp. geel zwaar papier.

Daarentegen is het stevig kartonnen bord met rode rug geheel volgens Parker Brothers. Opvallend is de manier waarop het speelveld op het bord is geplakt: dwars door het woord Monopoly loopt nog een rode rand van de ondergrond. De afmetingen van dit niet vierkante bord wijken ook nu weer af: 46,4 x 47,2 cm, dus zo'n 2 cm kleiner dan normaal. De speelzijde ligt weer aan de buitenkant.
De namen van de straten worden nog 2x op de velden vermeld.
Op het zilverkleurige deksel staat in het blauw het woord Monopoly, met daaronder de 2 huisjes en 2 locomotieven. Links daaronder staat , in een blauwe rozet, het logo van de fabrikant: de Spielefabrik Frans Schmidt.
De binnendoos is blauw en heeft een slappe, wit plastic inlage met 5 vakjes. 
De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout. De lopers zijn 6 Mens-Erger-Je-Niet pionnen.
De beide dobbelstenen zijn zwart met gouden stippen.

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 1998 DM 25,- (€ 13,-).

Versie: Standaard - witte doos, Nr. 102/3 (2)  
             "Lizenz Parker Brothers Inc. U.S.A."
Uitgever: Parker Brothers/Spielefabrik Franz Schmidt -1961
Afmetingen van de doos: 25,7 x 48,6 cm
Het spel:
In de jaren zestig zijn een aantal varianten uitgegeven zonder vermelding van een referentienummer op de doos. Aanvankelijk zaten er de spelregels met de vermelding Nr. 102/2 - Nr. 102/3 bij.

Gezien het feit dat de inhoud van deze doos precies gelijk aan die van de gouden-doos 102/3, met uitzondering van het bord, moet ook deze versie van de "lange doos" dus als een "overgangsvariant" beschouwd worden.
Het bord is nu volgens Parker Brothers, dus met het woord Monopoly in gesloten, zwarte letters op het middenveld, met daaronder de copyright regel.
Op het witte deksel van deze doos staat voor het eerst het speelbord afgebeeld in een groen en blauw veld met horizontaal Monopoly in een rode balk. In het blauwe veld staat de naam van de fabrikant, terwijl boven de rode balk staat "Lizenz Parker Brothers Inc. U.S.A. en Alleinhersteller Spielefabrik Franz Schmidt - München". Onder deze balk staat het logo van 2 locomotieven met daartussen een getekend Suikeroompje in een rood blokje, zonder vermelding van het nummer 77314. In de linker beneden-hoek staat géén Parker-spiraal.
De huur van de onbebouwde gele  Goethestraße is nog DM 440,-.
De huizen en hotels zijn van wit plastic, waarbij het dak van de huizen groen is en dat van de hotels rood.

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 2000 DM 30,- (€ 15,45).

Versie: Standaard witte doos, lijkt op ref.77314
              "Lizenz Parker Brothers Inc. U.S.A."
Uitgever: Parker Brothers/Spielefabrik Franz Schmidt - ±1968
Afmetingen van de doos: 25,8 x 48,5 cm
Het spel:
Op de binnenkant van de rand van het deksel staat F. 8/68, 
waaruit de conclusie getrokken kan worden dat dit spel (zonder ref.nummer) in augustus 1968 is vervaardigd.

Toch is hier nog steeds sprake van een "overgangsvariant" want, hoewel het bord (met witte rug) volgens Parker Brothers is zijn de bankbiljetten nog steeds Spielmarken en zijn de Ereigniskarten en Gemeinschafstkarten van geheel donkerrood resp. crême zwaar papier.
Onder de rode Monopoly-balk staat de afbeelding van het getekende Suikeroompje in een rood vierkant, tussen 2 blauwe locomotieven. In het rode veld staat nog niet het nummer 77314.
De binnendoos is ook bijzonder: het bestaat nl. uit 2 delen. Uit het midden van de inlage van hard plastic kan het deel met de 8 vakjes voor de bankbiljetten verwijderd worden! 
De huur van de onbebouwde gele  Goethestraße is nog DM 440,-.

Het bijzondere van deze versie is dat de huizen en hotels van  wit hout zijn, met resp. een groen en rood dak. (Vergelijk het hiervoor spel met ref. 102/3 (2), waarin de huizen en hotels in dezelfde uitvoering van plastic zijn).
De 6 lopers zijn Mens-Erger-Je-Niet pionnetjes. De beide dobbelstenen zijn wit met zwarte stippen.

Dit spel werd door de Spielefabrik in München zelf vervaardigd.

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 1998 DM 28,- (€ 14,50).

Versie: Standaard - witte doos, Art. Nr. 601 1012
             "Alle Rechte vorbehalten - Marke und Modell geschützt"
Uitgever: Parker Spiele der Brohm Spielwaren - 1961/1968
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
In dit spel is/zijn:

Dit spel werd in Frankrijk gemaakt.

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 2000 DM 18,- (€ 9,20).

Versie: Kleine doos - wit, Ref. 601 1011    
             "Alle Rechte vorbehalten - Marke und Modell geschützt"
Uitgever: Brohm-Parker-Spiele -1961/1968
Afmetingen van de doos: 25,6 x 25,6 cm.
Het spel:
Dit is weer de goedkopere uitgave van het standaard spel van Brohm Spielwaren in deze periode.

In dit spel is/zijn:

Dit spel werd in Frankrijk gemaakt.

De prijs van dit spel bedroeg bij de introductie DM 18,90 (€ 9,80).

Versie: Standaard - witte doos, Nr. 512
            "Alle Rechte vorbehalten - Marke und Modell Geschützt"
Uitgever: Parker Bros./Spielefabrik Franz Schmidt - 1961/1968
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
Als wij deze uitgave naast die met ref.nr. 601 1012 leggen dan wordt hiermee bevestigd dat er in de zestiger jaren 2 spelfabrikanten voor Parker Brothers het Monopolyspel onder hun eigen naam uitgaven, maar het niet meer vervaardigden.

In dit spel is/zijn:

Dit spel werd in Frankrijk gemaakt.

Versie: Kleine doos - wit, Nr. 511
             "Alle Rechte vorbehalten - Marke und Modell geschützt"
Uitgever: Parker Bros./Spielefabrik Franz Schmidt -1961/1968
Afmetingen van de doos: 25,3 x 25,3 cm
Het spel:
Dit is de kleinere  uitvoering van het spel met Nr. 512.

In dit spel is/zijn:

Dit spel werd in Frankrijk gemaakt.

Versie: Monopoly Luxusausgabe, mahonie,  Art.Nr. 601 1010
Uitgever: Parker Spiele der Brohm Spielw.GmbH - ±1968
Afmetingen van de doos: 26,0 x 50,8 cm
Het spel:
Op het mahonie -kleurige deksel staat het bord in goud opdruk afgebeeld, binnen het veld van 2 vierkanten, zoals wij dat kennen van de Europese spellen die vanaf 1961 in Frankrijk gemaakt werden. Eveneens in goud opdruk is het logo van "2 locs met Suikeroompje", maar zonder valuta-teken. Dit logo staat onder de Monopoly-balk.
De vouw van het bord (met rode rug) loopt evenwijdig aan de 1^ste zijde.
In de binnendoos met rode rand, zitten 2 mooie, met rood vilt bekleedde inlagen die elk 7 vakjes voor de bankbiljetten bevatten.

Er is een dubbele hoeveelheid geld, waardoor er met 9 spelers gespeeld kan worden. De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes hebben resp. een roze en blauwe opdruk van het locomotieven-patroon op de rugzijde.
De huur van de onbebouwde gele  Goethestraße is DM 440,-, reden waarom ik deze uitgave vóór 1970 dateer, terwijl de mahonie kleurige dozen van Frankrijk, Engeland en Nederland waarschijnlijk toch een 4 jaar later werden uitgegeven.
De lopers zijn de 8 tinnen figuurtjes hoed, kruiwagen, auto, vingerhoed, schoen, paard, hond en strijkijzer. De plastic huizen en hotels hebben overstekende daken, maar géén schoorsteen.
De 2 rode dobbelstenen hebben goudkleurige ogen.

Versie: Standaard - witte doos - 77314, Art.Nr. 601 1009 
Uitgever: Parker Brothers - ±1968
Afmetingen van de doos: 26,2 x 51,0 cm
Het spel:
Kenmerkende verschillen tussen dit spel en de "witte doos, lijkt op ref.77314 van Spielefabrik Franz Schmidt" zijn:

Dit spel werd in Frankrijk vervaardigd.

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 1998 DM 24,- (€ 12,25).

Versie: Kleine doos - 77314,  Art.Nr. 601 1008
Uitgever: Parker Brothers - ±1968
Afmetingen van de doos: 25,7 x 25,7 cm
Het spel:
Dit is weer de goedkopere uitgave van de standaard versie van Brohm-Parker-Spiele (hetgeen overigens niet wordt vermeld) volgens Art.Nr. 601 1009, hetgeen vooral tot uiting komt in het zeer slappe bord.

 In dit spel is/zijn:

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 2000 DM 18,- (€ 9,25).

Versie: Kleine doos - 77314, Nr. 501    
             "Lizens Parker Brothers Inc. U.S.A."
Uitgever: Parker Brothers/Spielefabrik Franz Schmidt - ±1968
Afmetingen van de doos: 25,7 x 25,7 cm
Het spel:
Deze goedkopere uitgave van Spielefabrik Franz Schmidt (de naam wordt wél vermeld) lijkt uiteraard weer sterk op die van de 
hiervoor genoemde uitgave van Brohm-Parker-Spiele.

In dit spel is/zijn:

De prijs van dit spel bedroeg in oktober 2000 DM 14,- (€ 7,25).

Versie: Monopoly, Titel-Nr. 96 999 8 
           "Sonderausgabe mit dem Monopoly-Buch von Maxine Brady"  (1)
Uitgever: Parker Brothers USA - ±1968
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
Deze uitgave is een Sonderausgabe omdat het bedoeld is voor de leden van een Duitse Boekenclub. Het bijzondere hierbij is dat in de zwarte doos de Duitse uitgave van het boekje van Maxine Brady zit, in een speciaal vak van de rode plastic inlage.
Verder zitten er in die inlage 7 vakjes voor de bankbiljetten, 1 voor de eigendomsbewijzen, 1 voor de Ereignis- en Gemeinschafts kaartjes, 1 voor de lopers en dobbelstenen, 1 voor de huisjes en 1 voor de hotels.

Het bord is het normale bord uit deze periode, d.w.z. met het woord Monopoly in zwarte letters evenwijdig aan de 1ste zijde. De rugzijde is lichtblauw. De vouw is evenwijdig aan de 2^de en 4^de zijde. 
De huur van de onbebouwde gele  Goethestraße is DM 580,-. De Ereigniskarten zijn lichtblauw en de Gemeinschaftskarten roze.
Op de onderzijde van de doos staat het verhaal van Charles B. Darrow, inkl. een foto van mijnheer. 
De 7 bankbiljetten, met het opschrift "pat.app. for no. 3796-36" zijn in de waarden: 20 - 100 - 200 - 400 - 1000 (wit) - 2000 en 10.000.  
Er zijn 6 plastic pilonnetjes als lopers. De holle, plastic huisjes zijn groen  en de hotels rood. Zij hebben géén schoorsteen maar wel een overstekend dak.

Dit spel werd dus in Frankrijk vervaardigd.

Versie: Monopoly - blauwe koffer, zonder ref.nr.
              "Lizenz Parker Brothers Inc. USA."
              "Marke und Modell geschützt. - Alle Rechte vorbehalten."
Uitgever: Parker Brothers Inc./Brohm Spielwaren - 1970
Afmetingen van de koffer: 6,0 x 28,5 x 54,2 cm
Het spel:
Dit exemplaar van het zowel in Amerika, Duisland als in Nederland schaars uitgegeven blauwe, plastic koffertje is eigendom van Dieter Höft - Bonn - Duitsland. (Hij vond het op een rommelmarkt, als gereedschapskoffertje, tussen de metaalwaren.)

Op het deksel zit een metalen schildje met de rode Monopoly-balk en het logo van zowel Brohm Spielwaren als Parker Brothers. Aan de binnenzijde van het deksel zit het bord geklemd. In het andere deel van het koffertje zit een voorgevormde opvulling voor zowel de bankbiljetten als de huizen en hotels, de eigendomskaarten, de Ereigniskarten en Gemeinschaftskarten, de dobbelstenen en de lopers. In tegenstelling tot bij de Amerikaanse versie zijn er géén transparante kapjes die de bankbiljetten afdekken.
Op het bord, met witte rugzijde, wordt als laatste copyright-datum 1961 genoemd en staat het woord Monopoly in gesloten, zwarte letters, zonder kader midden op het speelveld, evenwijdig aan de eerste zijde.
De huur van de onbebouwde gele Goethestraße is nog DM 440.-.
De Monopoly-bankbiljetten (50x95 mm) hebben nog steeds de vermelding “pat.app.for N°3796-36”. Zij zijn in kleur gedrukt op wit papier en hebben resp. de waarden: 20 - 100 - 200 - 400 - 1000 - 2000 en 10.000. De lichtblauwe Ereigniskarten en lichtroze Gemeinschaftskarten (55x84 mm) hebben ronde hoeken. De rugzijde toont een repeterend patroon van locomotiefje-suikeroompje- locomotiefje.
De 32 huizen en 12 hotels van éénkleurig plastic zijn resp. groen en rood en niet, zoals in het Amerikaanse en Nederlandse koffertje, samengesteld uit een wit onderstuk met een gekleurd dak. (Deze uitvoering van de huizen en hotels komt in deze periode vaker voor.) 
Er zijn 10 metalen lopers, waarvan het autootje  toch wel bijzonder is. De andere lopers zijn de bekende: hoed - schoen - hond - kruiwagen - strijkijzer - boot -  kanon -  ruiter-te- paard en vingerhoed. 
In de inlage zit een vakje voor 4 paar, plastic rode (met witte stippen) en  witte (met zwarte stippen) dobbelstenen, vermoedelijk voor elk van 4 spelers een eigen paar.

Het bord is “Printed in France” maar het koffertje is hoogst waarschijnlijk gemaakt door Dow in Amerika.

Versie: Monopoly - Replik der Deutschen Ausgabe von 1936.
             Auflage limitiert und numeriert,  Art.Nr.1006
Uitgever: Parker Bros./Gen.Mills Inc. - Rodgau - 1982
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
Een exemplaar van dit spel, met "Nr. 00212", is in bezit van Christwart Conrad - Bonn. (Het volgnummer van het spel staat niet midden op het bord, maar in de hoek bij de gevangenis.)
Het valt direct op dat de doos niet goudkleurig is, wat toch juist zo kenmerkend was voor de originele, eerste uitgave volgens het Waddington model. Het deksel toont echter wél heel duidelijk het "locomotieven- plaatje" van Waddington. De bodem van de doos is donkerblauw.

Op het lichtgeelgroene middenveld van het bord staat onder het woord Monopoly nu niet het "locomotieven-plaatje" als bij de oorspronkelijke uitgave, maar "Reprint - 1982© 1935 by Parker Brothers, U.S.A. - Marke und Modell geschützt - Alle Rechte vorbehalten". 
Een andere afwijking van de oorspronkelijke versie is de plaats van de vouw: in deze Parker Brothers uitgave staat de vouw loodrecht op de eerste zijde.
Vanaf Los zijn de eigendommen op het bord precies gelijk aan het origineel. De kleuren wijken enigszins af: 

Hutten Straße - Turmstraße -  Lehrter Bahnhof - Chaussee Straße - Invaliden Straße - Alt Moabit - Schönhauser Allee - Elektrizitäts Werk - Prenzlauer Allee - Neue König Straße - Bahnhof Alexanderplatz - Alexander Straße - Landsberger Straße - Große Frankfurter Straße - Köpenicker Straße - Warschauer Straße - Wiener Straße - Görlitzer Bahnhof - Oranien Straße - Gitschiner Straße - Wasser Werk - Belle Alliance Straße - Friedrich Straße - Leipziger Straße - Unter den Linden - Potsdamer Bahnhof - Grunewald en Insel Schwanenwerder.

Voor zowel het vóór-oorlogse- als ná-oorlogse spel blijkt dat de straatnamen op het bord uit elkaar zijn geschreven, terwijl ze op de volgende eigendomskaartjes aan elkaar geschreven zijn: Huttenstraße - Turmstraße - Chausseestraße - Invalidenstraße - Alexanderstraße - Oranienstraße en de Friedrichstraße. De volgende straten zijn op de kaartjes met koppelteken geschreven: Alt-Moabit - Belle-Alliance-Straße - Elektrizitäts-Werk en Wasser-Werk.
De huur op alle onbebouwde gele eigendommen is ook nu weer gelijk, enwel RM 440,-.
Er zijn 2 inlagen in de binnendoos, beiden met 7 vakken en met blauw vilt bekleed.

Ik ben nog nooit een "replica" uitgave tegengekomen die werkelijk nauwkeurig overeenkomt met het origineel. En daarvoor hoef je echt niet naar details te zoeken. Behalve de reeds genoemde afwijkingen blijkt deze uitgave bijvoorbeeld ook 7 bankbiljetten te hebben i.p.v. 8. De 7 waarden zijn gelijk aan die van de bankbiljetten uit de standaard edities, maar de kleuren en de valuta wijken af. In Reichsmark zijn zij resp.: 20 - 100 - 200 - 400 - 1000 - 2000 en 10000. 
De Ereignis- en Gemeinschaftskarten zijn als in de oorspronkelijke uitgave, dus oranje en geel.  Christwart Conrad heeft zijn spel nauwkeurig vergeleken met de allereerste uitgave van de Berlijn-versie en heeft  ontdekt dat zelfs de oude, taalkundig onjuiste tekst op het "Ga naar de gevangenis"-kaartjes is overgenomen: De zin "Begebe Dich direkt dorthin" is in de huidige uitgaven verbeterd in "Begib Dich direkt dorthin".
In deze uitgave zijn de 6 lopers helaas weer de gewone Mens-Erger-Je-Niet pionnen. De groene huisjes en rode hotels zijn van glanzend hout. De dobbelstenen zijn van gelakt hout.
Ook bevat het spel nog een eigendomsoorkonde, met vermelding van het nummer en voorzien van de handtekening van Colin Dunne, de Direkteur van de Duitse vestiging van Gen.Mills, Inc. 

(Zie ook de Originele uitgave uit 1936 en de Nostalgische versie uit 2003.)

 


Versie: Standaard, Art.Nr.1009
Uitgever: Parker Bros./Gen.Mills Inc. - Rodgau - 1982
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
Evenals in andere landen is met deze uitvoering een nieuwe presentatie geïntroduceerd. Op het kleurrijke deksel staat Los en een stukje van Badstrasse met hotel, de Schlossallee (onbebouwd, met auto) en de Parkstrasse met 1 huis (mét schoorsteen, terwijl de huizen en hotels van het spel géén schoorsteen hebben!). Daaronder, over de hele lengte van het deksel, in een rode band, Monopoly in witte letters. 
Aan de onderzijde van de doos staan 3 povere zwart/wit foto's van het bord met copyright jaar 1962 (!) en een summiere spelbeschrijving. 
Op de rand van het deksel staat o.a. de "Parker spiraal" met 
daaronder de tekst "Weltbekannt durch Monopoly". 

Op het bord met rode rug staat Monopoly in open letters, zonder kader. De vouw van het bord loopt evenwijdig aan de 2de zijde. De huur van de onbebouwde gele Goethestraße is DM 580,-.
De 7 bankbiljetten dragen de tekst "Pat.app. for N°3796-36" en zijn weer in de kleuren: 20 (zwart op wit) - 100 - 200 - 400 - 100 - 2000 en 10.000.
De witte binnendoos bevat een degelijke, rode inlage met 12 vakjes voor de bankier. 
De groene huizen en rode hotels zijn van plastic en hebben weer overstekende daken. Dit spel heeft 8 van de bekende tinnen lopers en is dus geschikt voor 8 spelers.

Dit spel werd in Frankrijk vervaardigd.

Versie: Kleine doos, Art.Nr.1011  
Uitgever: Parker/Spielefabrik Franz Schmidt. München - 1982
Afmetingen van de doos: 25,8 x 25,8 cm
Het spel:
Ook deze "kleine doos" heeft het kleurrijke deksel gekregen.

In dit spel is/zijn:

Dit spel werd in Frankrijk vervaardigd.

Versie: Standaard, Art.Nr. 001111690177
Uitgever: Kenner Parker - Rodgau -1985
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
(Het genoemde Art.Nr. wordt alleen op de speelzijde van het bord genoemd.)
De uitvoering van dit spel lijkt erg op die van de uitgave uit 1982. Het deksel is echter iets minder kleurrijk, maar toont de rode balk met Suikeroompje, nu boven de afbeeling van een deel van de vierde zijde van het bord. De Badstrasse is nu niet afgebeeld. Op de onderkant van de doos staat nu, evenals bij de overeenkomstige spellen van andere landen, één grote zwart/wit foto van het bord met het geld e.d. er omheen. 
Het bord heeft ook nu een blauwgroen middenveld en de rugzijde is weer rood. Monopoly staat in gesloten, zwarte letters in een kader in diagonaal op het middenveld.
De huur van de onbebouwde gele Goethestraße is  DM 580,-.
De vakkeninlage is van slap, rood plastic en de indeling (met de 7 vakjes voor het geld) is hetzelfde. 
Op de bankbiljetten staat nu in de cirkel "Monopoli® - Monopoly® - Monopol®" en "Copyright 1935 by Parker Brothers USA". De kleuren zijn niet gewijzigd t. o. v. 1982, maar er is een waarde van DM 50 toegevoegd, terwijl DM 200 is vervallen en DM 400 is vervangen door DM 500, zodat de waarden nu zijn geworden: 20 - 50 - 100 - 500 - 1000 - 2000 en 10.000.
De groene huizen en rode hotels zijn van plastic en hebben overstekende daken. Er zijn 8 tinnen lopers.

Dit spel werd in Frankrijk vervaardigd.

Versie: Standaard - 50 Jahre Jubiläumsausgabe, Art.Nr.1009
Uitgever: Parker Bros./Gen.Mills Inc. - Rodgau - 1985
Afmetingen van de doos: 26 x 51 cm
Het spel:
Voor deze uitvoering voor het 50-jarige jubileum van dit spel is, evenals in andere landen, gebruik gemaakt van de standaard doos uit ... 1982. De 3 verschillen zijn:

1. Op het deksel staat in de linker bovenhoek (evenals bij de Nederlandse uitgave) de gouden opdruk "50 Jahre". (Merkwaardigerwijze staat de opdruk bij het Belgische spel in de rechter bovenhoek.)

2. De spelregels zijn in een fraai boekje, waarin bovendien de (onjuiste) geschiedenis van Monopoly beschreven wordt.

3. De metalen lopers zijn goud-kleurig.